Bosna i Hercegovina treba drzavni projekat za istrazivanje i utvrdjivanje sveukupnih ljudskih i materijalnih zrtava u agresiji i genocidu 1992-1995

Komentar povodom objavljivanja statistickih podataka o broju zrtava u agresiji i genocidu u Bosni i Hercegovini od strane Istrazivacko-dokumentacionog centra.

Pise: Emir Ramic

Cutanje i neangazovanje drzave BiH u istrazivanju broja zrtava agresije i genocida je pobjeda zlocina. Dok je drzava pasivna u oblasti istrazivanja zlocina, zlocinci su zivi i zdravi, i politicki vrlo aktivni. Oni nas sve cine zrtvama produzenog zlocina. Kako doci do istine i pravde ako se deset godina nakon rata jos uvijek ne zna ni priblizan broj zrtava rata u BiH. To odlaze istinu o zlocinu, a odlaganje potpune kazne za zlocince, odlaganje za priznavanje zlocina odlaze pocetak pomirenja, odlaze jednu cjelovitu kompenzaciju za ucinjenu stetu zrtvama i time odlaze istinski mir i pomirenje. Pravda i istina u BiH je nasusna potreba bez koje nema buducnosti ni normalnog zivota. Osnovni cilj istrazivanja broja zrtva rata u BiH nije istina sama po sebi, vec buducnost drzave BiH i svih njenih gradjana. U BiH nema ni drzavnog projekta istrazivanja broja zrtava ni drustvenog i drzavnog dijaloga o broju zrtava. Na sceni je klasicna politicka manipulacija zrtvama.

Bosna i Hercegovina ima drzavni interes i obavezu, a Bosnjaci kao najvece zrtve agresije i genocida imaju nacionalni interes i obavezu da istraze i utvrde razmjere sveukupnih stradanja stanovnistva Bosne i Hercegovine. Utvrditi ljudske i materijalne zrtve Bosne i Hercegovine je izuzetno slozen i tezak posao, jer su agresori i njihovi pomagaci u toku agresije i poslije preduzimali raznovrsne aktivnosti da se istina o tome sto vise prikrije, kako se nikada ne bi mogla utvrditi. To istrazivanje mora biti, cjelovito, kompleksno i sveobuhvatno, te metodoloski koncipirano i naucno utemeljeno, koje ce podrazumijevati sve vrste gubitaka i precizno definisanje i oznacavanje njihovih kategorija.

Koliko je ljudi stvarno stradalo, deset godina poslije rata podatke ocito imaju samo pojedinci. Ti podaci se krecu od Instituta za istrazivanje ratnih zlocina, ustanovljenog pri Univerzitetu u Sarajevu koji uporiste o broju stradalih nalazi u podacima UN-a koji govore da je u BiH ubijeno vise od 200 hiljada ljudi, do Istrazivacko-dokumentacionog centra koji tvrdi da je ta cifra skoro dva puta manja, te da ce na kraju biti nesto veca od 100 hiljada, a mnogo manja od 150 hiljada.

Istrazivacko-dokumentacioni centar ranije poznat kao Drzavna komisija za prikupljanje cinjenica o ratnim zlocinima, u nekoliko je navrata sokirao bh. javnost u matici i dijaspori, prezentirajuci dosad prikupljene podatke o broju stradalih u agresiji i genocidu u BiH. Prema nalazima Istrazivacko-dokumentacionog centra u protekloj agresiji i genocidu je bilo mnogo manje zrtava nego sto se prethodno mislilo.

Zakljucno sa 15. decembrom 2005. godine Istrazivacki-dokumentacioni centar Centar je utvrdio 93.837 imena, zrtve agresije i genocida.
Prema navedenom istrazivanju najvise su ginuli Bosnjaci. Njihov udio prelazi dvije trecine od ukupnog broja poginulih. Prema ovom popisu, u ratu je poginulo 63.687 Bosnjaka (ili 67,87%), 24.216 Srba (ili 25,81%), potom 5.057 Hrvata (ili 5,39%) i jos 877 ostalih (ili 0,93%). Interesantan je i uvid u status zrtava. Kod Bosnjaka je omjer stradalih civila i vojnika otprilike pola-pola (30.514 civila, 30.173 vojnika, za 3.000 ubijenih osoba status nije poznat). I kod Hrvata je omjer ubijenih civila i vojnika blizu odnosa pola-pola, iako je rijec o manjim brojevima u apsolutnom smislu (2.076 civila, 2.619 vojnika, za 362 ubijene osobe nije poznat status). Medjutim, omjer civila i vojnika na popisu srpskih zrtava bitno je drugaciji. U ovom slucaju, poginulo je oko deset puta vise srpskih vojnika nego civila. Ili u brojevima: 1.978 osoba srpske nacionalnosti na popisu zrtava vode se kao civili, a cak 21.399 poginulih bili su vojnici.

"Statisticki podatak" Istrazivacko-dokumentacionog centra o skoro duplo vecem broju vojnika u odnosu na civilne zrtve (54.507 : 35.046, odnosno 58,09 : 37,35 %) nije prihvatljiv i ima za cilj promjenu ocjene o karaktera rata u Republici Bosni i Hercegovini.

Takodje nije tacno, kako to tvrdi Istrazivaclo-dokumentacioni centar ... "da se genocid desio 1992. ". Genocid nad Bosnjacima je, u skladu sa velikosrpskom i velikohrvatskom genocidnom ideologijom, politikom i praksom, vrsen u kontinuitetu, sa manjim ili vecim oscilacijama do kraja 1995, bez obzira na broj likvidiranih. Namjera da se Bosnjaci eksterminiraju sa svih okupiranih teritorija bila je od pocetka i prakticno je provodjena u toku cijelog rata. Izvrsioci genocida smatrali su da ce doci do legalizacije genocida kao politicke prakse, te su genocid kontinuirano vrsili sve do 1995. godine. Zapravo zlocini, kad je rijec o BiH i Bosnjacima, traju od kraja 17. stoljeca do dana danasnjeg - tri puna stoljeca, znaci, sa manjim ili vecim intenzitetom. BiH se sa pitanjem izbjeglica nije suocila na kraju 20. stoljeca, vec krajem 17. stoljeca, kada su se pod izrazom Bosnjaci podrazumijevali pripadnici islama, katolicanstva i pravoslavlja.
Posebno je neosnovana i neprihvatljiva tvrdnja Istrazivacko-dokumentacionog centra o podjednakom broju i procentu civilnih i vojnih zrtava iz reda Bosnjaka. U sustini se radi o smanjenju broja civilnih, a povecanju broja vojnih zrtava, sto indirektno podrzava tvrdnju da se u Bosni i Hercegovini radilo o gradjanskom ratu, a ne o agresiji na nju. Time se, ujedno, nedopusteno minimiziraju razmjere genocida nad Bosnjacima.

Kao sto je dobro poznato18. decembra 1992. Generalna skupstina UN-a je usvojila posebnu rezoluciju o situaciji u BiH i u kojoj se na vise mjesta kaze da je izvrsena agresija na BiH i koristi se termin genocid. Takodjer je Medjunarodni pravni sud u Haagu u dva navrata, aprila i septembra 1993, donio posebne, Privremene mjere u kojima se, izmedju ostalog, tvrdi da u BiH nije rijec o gradjanskom ratu.

Istrazivacko-dokumentacioni centar u potpunosti iskljucuje ukupne demografske gubitke stanovnistva Bosne i Hercegovine cime reducira pojam stvarnih supstancijalnih gubitaka stanovnistva.

Kljucna pogreska Istrazivacko-dokumentacionog centra je u tome sto njegovi "statisticki podaci" nisu rezultat drzavnog ili vlastitog istrazivanja, nego nekritickog preuzimanja podataka iz razlicitih izvora, koji su nepouzdani. Jednostranim pristupom pitanju zrtava u Bosni i Hercegovini zamagljuje se sustina i razmjera genocida nad Bosnjacima i prikriva dubinu demografskog kraha u cjelini, jer su u reproduktivnom smislu stradanja pretrpjeli i Srbi i Hrvati i Bosnjaci. Demografski gubici su takvi i toliki da skoro ne postoje nikakvi izgledi da stanovnistvo Bosne i Hercegovine takvu sposobnost ikada povrati.

Glavna istrazivacka tehnika Istrazivacko-dokumentacionog centra je popis imena smrtno stradalih i fotografije zrtava i grobnih mjesta. Time se ne postuje naucna metodologija u izucavanju zlocina genocida. Ne razlikuju se stvarne ljudske zrtve za vrijeme agresije i genocida na R BiH, ne razlikuju se kategorije vojnih i civilnih zrtava, u kategorizaciji vojnih zrtava ne razlikuju se poginuli, zarobljeni, ranjeni i nestali vojnici, u kategorizaciji civilnih zrtava ne razlikuju se ubijeni, ranjeni, zatoceni, prognani, izbjegli i nestali civili. Tako Istrazivacko-dokumentacioni centar ne razmije definiciju zlocina genocida onako kako je ona definisana Haskim i Ženevskim konvencijama i Konvencijom UN o sprecavanju i kazanjavanju genocida iz 1949. godine. Zato se samo na osnovu popisa smrtno stradalih, koji se trenutno sastoji od 94.447 imena gradjana, ne moze ni priblizno doci do priblizno realnih podataka o zrtvama agresije i genocida u BiH.
Pristup i metodologija istrazivanja Istrazivacko-dokumentacionog centra je upitna i zbog: umanjivanja broja zrtva zlocina genocida koji je pocinjen u R BiH 1992-1995; prebacivanja civilnih zrtva u vojne, cime se pokusava izbiti glavni adut tuzbe BiH protiv SRJ, odnosno SCG, za zlocin genocida i ratnu odstetu; najmanje dvostruko veca brojka zrtva je evidentirana od UN i brojnih medjunarodnih komisija koje su vodili istaknuti humanisti T. Mazovjecki, Tilaman Cilh, Roj Gutman; izbjegavanja jasnog preciziranja da je na R BiH, suverenu i medjunarodno priznatu drzavu, clanicu UN izvrsena agresija od strane jasno imenovanog agresora. Time se izbjegava definiranje karaktera rata u BiH, imenovanje agresora i izvrsilaca zlocina genocida koji nikada po medjunarodnom pravu ne zastarjeva.
Statisticki podaci Istrazivacko-dokumentacionog centra nista ne govore, osim sto su izazvali negativne reakcije Bosnjaka i sto je Agent Srbije i Crne Gore pred Medjunarodnim sudom pravde u Hagu u Tuzbi BiH protiv Srbije i Crne Gore javno podrzao to istrazivanje jer mu ide u prilog. Ovaj iznenadjujuci i sokantan izvjestaj Istrazivacko-dokumentacionog centra opredjeljuje sve nas da insistiramo na drzavnom projektu i da trazimo odgovore o broju zrtvava agresije i genocida iskljucivo od drzave.

Drzavni projekat je kljuc rjesenja ovog problema.

Tako ni poslije deset godina otkako je potpisan Dejtonski mirovni ugovor, drzava Bosna i Hercegovina nema konacan bilans zrtava agresije i genocida. Konacno treba jednom za sva vremena, drzavnim projektom utvrditi tacan broj ubijenih i nestalih osoba u Bosni i Hercegovini.
U sukobu povijesti i istine, gdje Bosnjaci nemaju odgovor na mnoga pitanja pa i na navedeno istrazivanje, osim da ga osporavaju na nacine da se nije moglo za tako kratko vrijeme to uraditi, da se nije imao naucni pristup itd., ponovo po ko zna koji put na javnu scenu stupa zalosna i nicim opravdana bosnjacka sutnja, koja se u ovom slucaju ogleda u nepostojanju bilo kakve relevantne baze podataka i evidencija kojima bi se moglo kvalitetno i argumentovano odgovoriti ili suprostaviti navedenom istrazivanju. Osnovni krivac je drzava BiH i ljudi iz drzavnih organa koji su dozvolili da se ovo desi.
Zbog svega toga podrzavam stvaranje drzavnog projekta za istrazivanje broja zrtava agresije i genocida u BiH. Istovremeno predlazem da se prozovu institucije drzave BiH, kao zavod za statistiku i druge, da kazu sta rade i sa kojim podacima te institucije raspolazu.
Takvo istrazivanje mora biti precizno metodoloski i pojmovno utemeljeno i precizno, sa jasno definisanim i tacno utvrdjenim terminoloskim i kategorijalnim pojmovima. Drzavni projekat za utvrdjivanje istine o zrtvama agresije i genocida treba biti potpuno samostalan projekat, odvojen od komisije za utvrdjivanje istine o ratu i komisije za istinu i pomirenje.

[ NAZAD ]